126.26.03.2025 - PLAZA DİLİ ve EDEBİYATI (Göynük Gazetesi)

 

PLAZA DİLİ ve EDEBİYATI

 Başlığa bakan biri rahatlıkla “Aaa, yeni açılan bir üniversite bölümü galiba!” kanısına kapılabilir. Çok şükür ki böyle bir bölüm açılmadı üniversitelerimize. Gerçi günden güne dünya sıralamalarında gerilere düşen, üniversal düzeyde eğitim vermekten çok yüksek lise standardını aşmayan karakterde bir müfredat sunan, profesörlük, doçentlik vb. akademik unvanları zincir marketlerin aktüel ürünleri gibi dağıtan, apartmandan, iş hanından bozma binaları kampüsmüş gibi yutturmaya çalışan ticarethanelerin, başlıktaki gibi kerameti kendinden menkul bir bölüm açması pek de yadırganacak bir şey değil ya, neyse…Bu yılın Şubat ayında yazdığım bir yazının başlığını verdiğim anda şu anda okuduğunuz yazıyı yazmayı planlamıştım. O yazımı, https://www.goynukgazetesi.com/tansel-karakaya/e-mail-forwardlayip-bir-meeting-set-edelim adresinden okuyabilirsiniz.

Günümüz çalışma hayatı içerisinde özellikle beyaz yakalı tabir edilen zümre tarafından daha sık kullanılan ve TV’deki komedi şovlarında mavrası da sıkça yapılan bu kullanıma dil adı vermek çok da doğru değil. Zira dil canlı bir varlık; uzun zaman dilimleri içerisinde gelişim gösteren, ancak ana ruhunu kaybetmeden bu gelişimi yapabildiğinde büyüyen ve kökleri daha da sağlamlaşan bir varlık. Bugün Anadolu’dan yola çıkıp kadim İpek Yolu rotasını takip ederek Çin’e kadar gitsek, ana dilimiz Türkçe dışında hiçbir dil bilmeden rahatlıkla bu yolculuğu tamamlayabiliriz. Zira rotamızın üzerindeki Kuzey İran, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan gibi yerlerde ufak tefek farklılıklar dışında çok zorluk çekmeden hem barınma hem de yeme içme ihtiyaçlarını karşılayabiliriz. Bu durum, Türk Dili’nin de İpek Yolu gibi kadim bir yapıya sahip olduğunu ortaya koyar bence. Peki bu zenginliğe rağmen neden plaza dili denen ucube kullanılmakta?

Bu sorunun yanıtı biraz da uluslararası kültürün ve teknolojinin üreticisinin kim olduğuna da bağlı sanırım. Zira teknolojiyi üreten aynı zamanda onun ismini de veriyor ve en milliyetçi uluslar bile bunu kullanmak zorunda kalıyor. Bilişim dünyasındaki Bluetooth teknolojisi örneğin; size “telefonundaki Mavidiş’i aç da cihazları birbirine bağlayalım” desem hangi biriniz ne kastettiğimi anlayabilir? Gerçi bir zamanlar, elin oğlu “al bunû tut” diyerek jargonunu dayatmazdan önce, computer kelimesi yerine son derece dahiyane biçimde bilgisayar kelimesini yaratan bizler, bugün sanki biraz kolaycılık yapıyoruz ne dersiniz? O halde Türkçe ve de anlaşılır karşılıkları yüzyıllardır var kelime ya da kalıplar olan toplantı ayarlamak yerine neden meeting set edelim diyorlar? Ya da güzel güzel araştırma yapmak varken neden research etmek deniliyor? Birine görev vermek varken neden task ataması yapılır ki? Bir proje ya da işin son teslim tarihinden önce yani deadlinedan önce kontrol etmek dururken neden check etme işlemi yaparsın ki? E-postanın kime ve bilgi bölümlerini e-mail’de CC’ye koymak şeklinde söyleyince daha mı kurumsal oluyor? Benzer örnekleri çoğaltmak mümkün…

Konu üzerine yukarıda da belirttiğim gibi parodisinin yapılmasından sosyolojik analizlere kadar geniş bir yelpazede tartışmalar mevcut. Kimileri bu kullanımı profesyonel bir hava yaratma ya da uluslararası iş kültürüne uyum sağlamak için kullandığını iddia etse de, kimileri de bunu Türkçe’nin bozulmasına ya da gayet sade ve anlaşılır olan dilin yozlaşması / yozlaştırılması olarak kabul ediyor. Açıkçası ben de bu ikinci kısıma dahilim. Diline sahip çıkmayan milletler ağır sıkıntılar yaşamaya doğru yola çıkmıştır.

Tüm okurlarımıza sevgi ve saygılarımı sunuyor, ister Ramazan Bayramı desin ister Şeker Bayramı, herkese güzel bir bayram diliyorum.

(Yazarın Notu: Son günlerde cereyan eden olaylar hakkında özellikle yazmıyorum. Kimseyi sevmek zorunda değilim; ancak bu, hak ve adaletten ve işini yapmaya çalışan kolluk kuvvetlerinden yana olmama engel değil. Zaten binbir sıkıntı çeken insanımızın artık, 25-30 yıllık döngülerde benzer kısır çekişmelerle meşgul edilmemesini diliyorum.T.K.)